Kadın Hastalıkları,Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op.Dr.Numan Bayazıt konu hakkında kıymetli bilgiler verdi.
Tüp Bebek uygulamalarında yapılan genetik tahliller son yılların bu alandaki en kıymetli gelişmelerinden biri. Çiftler embriyo üzerinde genetik tahlil yapıldığında büsbütün sağlıklı bir bebek doğuracaklarını düşünüyorlar. Bu yanlışsız mu?
Hayır. Doğumsal anomaliler tek bir nedenden kaynaklansaydı mümkün olabilirdi lakin çok çeşitli nedenler var ve hepsini tıpkı anda tespit etmek mümkün değil. Ayrıyeten genetik nedenlere dayanmayan anomaliler de var.
Peki Tüp Bebekte Genetik Tahlil Deyince Ne Anlamamız Gerekiyor?
Bunu anlatmanın için en yanlışsız yolu çiftleri genetik sorunu olanlar ve olmayanlar diye ikiye ayırmak. Medyada “Tüp bebekte başarıyı arttırıyor” biçiminde duyduğumuz uygulamalar aslında rastgele bir genetik sorunu olmayan çiftlerle ilgili.
Herhangi Bir Genetik Sorunu Olamayan İkili Neden Genetik Tahlil Yapılıyor?
Gebelik ihtimalini arttırmak ya da arka arda yapılan tüp bebek uygulamalarına karşın hamile kalamayan çiftlere yardımcı olmak için. Yani rutin bir uygulama değil. Uygulanma sıklığı da ülkelere nazaran çok değişiyor. Amerika’da serbestçe kullanılırken ki birçoklarına yapıyorlar, Fransa’da fakat ailede genetik bir hastalık varsa ilgili heyetin müsaadesi ile yapılabiliyor. İngiltere’de de durum tıpkı. Öbür yandan İtalya tıbbi olmayan nedenlerle, Katolik bir ülke olduğu için büsbütün yasaklamıştı. Doğacak bebeğin hasta olması durumunda bile yasaktı. Daha sonra mahkeme kararı ile bu yasak kalktı, şu anda ailede bilinen bir hastalık varsa yapılabiliyor.
Ülkemizde cinsiyet seçimi dışında bir kısıtlama yok.
Tüp Bebekte Başarıyı Nasıl Arttırdığını Soracağım Fakat Evvel Yapılmasının Mecburî Olduğu Hastalıklar Hakkında Kısa Bir Bilgi Verir Misiniz?
Bildiğiniz üzere birtakım ailelerde jenerasyondan nesile geçen hastalıklar vardır. Kimileri baskın özelliktedir. Anne ya da baba hasta ise bebek %50 olasılıkla hasta doğar. Kimileri ise çekinik özelliktedir ki akraba evliliklerinde sık görülenler bunlardır. Bebeğin hasta olabilmesi için hem anne hem baba taşıyıcı olmalıdır. Örneğin ülkemizde sık görülen Talasemi, yeni tedavi yolları bulunduğu için ismini sık duymaya başladığımız SMA bu tip hastalıklardır. Bu aileler tüp bebeğe başvurarak ailede mevcut olan bu hastalıkları taşımayan bir bebek doğurabilirler.
Genetik Uygulamalar Tüp Bebekteki Başarıyı Nasıl Arttırıyor?
Normal hayatta da tüp bebek uygulamalarında da her ay gebelik olmamasının en sık nedeni her embriyonun olağan kromozom yapısında olmamasıdır. Bu aslında jenerasyondan nesile geçen gen hastalıklarından farklı bir durum. Sahip olduğumuz 46 kromozomun sayı ve diziliş olarak olağan olmaması demek. Bilhassa bayanın yaşı ile ilgili zira bayan yaşı ilerledikçe yumurtaların kromozom yapısı bozulmaktadır. Genç yaşlarda güzel kalite bir embriyonun tutunma ihtimali %40’lar civarında iken, yaş ilerledikçe düşer. Örneğin 42 yaşında her 7-8 yumurtadan biri sağlamdır. Lakin biz embriyoyu transfer etmeden evvel PGT-A yapıp kromozomlarının olağan olduğunu gösterebilirsek tutunma ihtimali %70’e yükselir.
Yani Hamile Kalmayı Garantilemiyor Mu?
Hayır garantilemez. Fakat ileri yaşlarda bir bayan için en azından gereksiz bir transferin önüne geçer. Ayrıyeten bir düşük yaşama ihtimalini de yarı yarıya düşürür. Sağlıklı bir gebeliğe ulaşma mühletini kısalttığı kesin.
Peki Neden Daha Sık Uygulanmıyor?
Çünkü kimi embriyoları kaybetmemize neden oluyor. Bol embriyo varsa bu kabul edilebilir bir şey. Fakat az sayıda embriyonuz varsa kaybetme riskini göze almak istemeyebilirsiniz. Embriyo kaybetmenin 2 nedeni var. Birincisi yapılan biopsi süreci. Sonuçta embriyodan bir modül alınıyor. Âlâ bir embriyologla bu riskin çok az olduğunu söyleyebiliriz. İkincisi ise laboratuvardan gelen sonucun gerçeği yansıtmaması. Bu da teknik nedenlerle ilgili bir şey. Hatta bazen transfer edilen olağandışı kromozom yapısındaki embriyoların sağlıklı bir doğumla sonuçlandığı da oluyor.
Sonuç olarak PGT-A çiftin özelliklerine nazaran, çiftle birlikte bütün ayrıntıları tartışıldıktan sonra alınması gereken bir karar. Çiftin karyotip tahlilinde anormallik varsa kesinlikle yapmak gerekir. İleri yaşta bol embriyosu olan bayanlarda gereksiz birçok transfer ve düşükleri önlemek için öneririm. İleri yaşta az embriyosu olanlarda, başarısız transferlerden sonra hayal kırıklığı yaşayıp denemeleri bırakma riski varsa önerilmeli. Yumurtalıkları ameliyat ya da çeşitli tedavilerle risk altında olan bayanlar, ileriye yönelik embriyo saklamak isteyorsa, PGT-A yapılıp sağlam olduğu kanıtlananların saklanması çok daha mantıklı. Daha evvel tekrarlayan tüp bebek denemeleri olanlarda da bilimsel kâfi ispat olmasa da en azından ne olup bittiğini anlamak için öneririm. (BSHA-Bilim Ve Sıhhat Haber Ajansı)
Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı